Gió phơn là gì? Nguyên nhân hình thành hiệu ứng phơn là gì?

Gió phơn là gì? Hiệu ứng phơn là gì? Gió phơn gây ra tác hại gì cho khí hậu và cuộc sống của con người. Hôm nay hãy cùng Dự Báo Thời Tiết tìm hiểu trong bài viết dưới đây. 

Gió phơn là gì? 

Gió phơn là gì? Mặc dù hiện tượng gió phơn xảy ra hàng năm ở các tỉnh miền Trung Việt Nam, nhưng nhiều người vẫn chưa thực sự hiểu rõ về nó.

Hiện tượng gió phơn là hiện tượng gió mang theo hơi ẩm, sau khi gặp núi thì trở nên khô và nóng khi qua phía bên kia núi. Do đó, hiện tượng này thường xảy ra tại các vùng có núi chắn gió. Hiện tượng này còn có thể được mô tả ngắn gọn là hiện tượng gió vượt qua đèo.

Đặc điểm của gió phơn là gì?

Nguồn gốc: Gió tây nam từ vịnh Ben-gan (áp cao Bắc Ấn Độ Dương) bị biến đổi, trở nên khô nóng khi vượt qua dãy Trường Sơn và các dãy núi khác dọc biên giới Việt – Lào. Các tỉnh như Nghệ An, Quảng Bình, Thừa Thiên Huế thường chịu nhiều tác động của gió phơn. 

Hướng gió: Chủ yếu thổi theo hướng tây nam và tây.

Tính chất: Gió phơn khô và nóng, làm tăng nhiệt độ, không mưa, độ ẩm tương đối giảm.

Thời gian hoạt động: Gió phơn xuất hiện chủ yếu vào đầu mùa hè (từ tháng 5 đến tháng 7), thổi theo từng đợt kéo dài 2-3 ngày, có khi hơn 15 ngày, mạnh nhất vào buổi trưa đến buổi chiều (từ 11 giờ đến 15 giờ).

Phạm vi ảnh hưởng: Gió tác động chủ yếu đến ven biển Trung Bộ và phía nam Tây Bắc, đặc biệt Bắc Trung Bộ chịu ảnh hưởng mạnh nhất.

Tác động đến khí hậu:

• Gây ra thời tiết nắng nóng, khô hạn, ít mưa, độ ẩm giảm, trời quang mây. Gió phơn hoạt động khi nhiệt độ lúc 13h00 trên 34 độ C và độ ẩm dưới 65%.
• Gió phơn tây nam khiến đầu mùa hè Trung Bộ ít mưa, đẩy mùa mưa lệch về thời kỳ thu – đông.

Nguyên nhân hình thành gió phơn là gì?

Về bản chất, gió phơn trước khi “vượt qua đèo” cũng giống như các loại gió khác, được hình thành và di chuyển song song với mặt đất. Lúc này, gió vẫn mang theo hơi ẩm.

Khi gặp phải núi cao chắn ngang, gió phải bay lên cao. Theo nguyên lý, khi càng lên cao, không khí càng loãng và nhiệt độ giảm (cứ mỗi 100m sẽ giảm 0,6 độ C), tạo cảm giác lạnh hơn. Hơi ẩm trong gió sẽ ngưng tụ, tạo thành mây và gây mưa ở sườn núi đón gió. Lúc này, áp suất của gió đã giảm do ảnh hưởng của sườn núi đón gió.

Khi vượt qua đỉnh núi, gió mất hết hơi ẩm ban đầu và trở thành khối khí khô nóng với áp suất nhiệt đới thấp. Càng đi xuống, nhiệt độ càng tăng lên, gió nhận thêm nhiều nhiệt, bị không khí đặc nén lại và trở nên khô nóng hơn bình thường.

Điều này giải thích vì sao bên sườn núi đón gió đi lên thì ẩm và gây mưa, còn bên sườn núi gió đi xuống thì rất khô và nóng. Núi càng cao thì hiện tượng gió phơn càng rõ rệt, tình trạng mưa ở sườn núi đón gió và khô nóng ở sườn núi khuất gió càng nặng nề hơn.

Gió phơn hoạt động nhiều nhất ở đâu? 

Miền Trung Bộ có đầy đủ các điều kiện thuận lợi cho sự hình thành và phát triển gió phơn, bao gồm hoàn lưu khí quyển, địa hình và bề mặt đệm.

Hoàn lưu khí quyển:

• Vào đầu mùa hè, gió tây nam từ vịnh Bengal hoạt động mạnh nhưng có lớp ẩm mỏng (từ mặt đất đến độ cao 4-5 km), thổi qua dãy Trường Sơn Bắc gây hiệu ứng phơn khô nóng cho ven biển Trung Bộ. Giữa và cuối mùa hè, gió mùa tây nam có lớp ẩm dày hơn nên không gây hiệu ứng phơn.
• Áp thấp Bắc Bộ phát triển mạnh, khơi sâu, hút gió từ phía tây tạo điều kiện thuận lợi cho gió tây nam vượt núi.

Địa hình:

• Phần lớn diện tích Trung Bộ là đồi núi, phía tây là dãy Trường Sơn Bắc với các dãy núi chạy song song và sole theo hướng tây bắc – đông nam, vuông góc với hướng gió thổi.
• Nhiều dãy núi cao trên 2000m chạy dọc ở biên giới Việt – Lào làm tăng sự biến tính của gió vượt núi.

Bề mặt đệm:

• Ven biển Trung Bộ chủ yếu là đất cát pha, có thể bị đốt nóng và bốc hơi mạnh.
• Thảm thực vật kém phát triển làm tăng tính chất khô nóng của gió phơn.

Tác hại của gió phơn là gì?

Tác hại của gió phơn là gì? Gió phơn còn được gọi là gió Lào có nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống và sản xuất ở khu vực chịu ảnh hưởng của nó. Dưới đây là một số tác hại của gió phơn:

Ảnh hưởng đến khí hậu:

• Nóng bức, khô hạn: Gió phơn thổi đến khiến cho khí hậu trở nên nóng bức, khô hanh, với nhiệt độ có thể lên cao đến 40°C hoặc hơn. Độ ẩm không khí giảm thấp, thường xuống dưới 30%, khiến con người cảm thấy khó chịu, ngột ngạt.
• Thiếu mưa: Gió phơn thường xuất hiện vào mùa khô, khiến cho tình trạng thiếu mưa càng thêm trầm trọng, dẫn đến hạn hán, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và đời sống.
• Dễ xảy ra cháy rừng: Do thời tiết khô hanh, cộng với gió mạnh, nguy cơ xảy ra cháy rừng cao hơn.

Ảnh hưởng đến sức khỏe con người:

• Mệt mỏi, khó chịu: Gió phơn có thể khiến con người cảm thấy mệt mỏi, khó chịu, nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt, thậm chí là suy giảm sức khỏe.
• Gây bệnh đường hô hấp: Do độ ẩm thấp, bụi bẩn trong không khí dễ dàng xâm nhập vào cơ thể, gây ra các bệnh về đường hô hấp như ho, viêm họng, hen suyễn.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch: Nhiệt độ cao do gió phơn gây ra có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đặc biệt là đối với người già và người có bệnh lý nền.

Ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp:

• Hạn hán, ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của cây trồng: Gió phơn gây ra hạn hán, ảnh hưởng đến nguồn nước tưới cho cây trồng, khiến cho cây còi cọc, chậm phát triển, năng suất thấp.
• Dễ xảy ra sâu bệnh hại cây trồng: Do thời tiết khô hanh, cộng với nhiệt độ cao, các loại sâu bệnh hại cây trồng dễ dàng phát triển và gây hại cho mùa màng.
• Gây thiệt hại cho chăn nuôi: Gió phơn khiến cho gia súc thiếu nước uống, dễ mắc bệnh, ảnh hưởng đến sản xuất chăn nuôi.

Trên đây là các thông tin giải đáp cho các bạn về thắc mắc gió phơn là gì, nguyên nhân hình thành và hiện trạng gió phơn tại Việt Nam. Dubaothoitiet.com.vn hy vọng bài viết có thể cung cấp thêm nhiều thông tin hữu ích cho bạn.