Mục lục
Lốc xoáy là gì? Lốc xoáy hay lốc xoáy vòi rồng là hiện tượng một dòng không khí xoáy tròn mở rộng từ một đám mây dông xuống đến mặt đất. Trong khi lốc xoáy diễn ra, mọi người cần ngay lập tức tìm nơi ẩn náu trong tầng hầm hoặc nơi an toàn. Vậy nguồn gốc của lốc xoáy từ đâu? Hãy cùng trang web Dự báo thời tiết tìm hiểu.
Lốc xoáy là gì?
Hiện tượng lốc xoáy là gì? Lốc là hiện tượng gió xoáy cực mạnh, xuất hiện trong một phạm vi hẹp, có thể kéo dài từ vài chục đến hàng trăm mét và tồn tại trong khoảng thời gian ngắn. Cơ cấu hình thành gió lốc xuất phát từ các dòng khí nóng mạnh mẽ đẩy lên cao.
Trong những ngày nóng bức mùa hè, bề mặt đất bị nung nóng không đồng đều, tạo ra một vùng hấp thụ nhiệt độ thuận lợi hơn, hình thành một khu vực áp suất thấp và dẫn đến sự thăng của không khí, khiến không khí lạnh xung quanh tràn vào, tạo nên hiện tượng gió xoáy, tương tự như trong cơn bão.
Ở Việt Nam, lốc xoáy điện thường xảy ra từ tháng 4 đến tháng 8, đặc biệt là ở các vùng gần biển. Trong khi ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, hiện tượng này ít gặp trong mùa đông, thì ở Nam Bộ, lốc xuất hiện không nhiều nhưng vẫn có. Lốc xảy ra đột ngột và thường hoạt động trong thời gian ngắn, không thể dự đoán trước. Trong những ngày nắng nóng và có mây dông, việc theo dõi chặt chẽ và thực hiện biện pháp phòng ngừa là cần thiết để giảm thiểu thiệt hại từ gió lốc.
Vào khoảng 15 giờ, ngày 27 tháng 9 năm 2022, trước khi siêu bão nhiệt đới Noru đổ bộ vào Quảng Nam – Đà Nẵng thuộc miền Trung Việt Nam, một trận lốc xoáy đã xuất hiện và quét qua địa bàn thị trấn Cửa Việt, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. Sự việc này đã làm 4 người bị thương và gây ảnh hưởng đến khoảng 300 căn nhà, lều quán và chợ với tình trạng sập tốc mái.
Đặc điểm của lốc xoáy là gì?
Đường kính của hình lốc xoáy có thể biến đổi từ vài chục mét đến vài kilômét, nhưng phổ biến nhất là khoảng 50 m.
Trên quãng đường di chuyển, vòi rồng có thể cuốn theo và ném đi ở một khoảng cách xa hoặc gây phá hủy mọi thứ, kể cả những công trình xây dựng chắc chắn. Do đó, lốc xoáy được xem là một hiện tượng khí tượng đặc biệt nguy hiểm.
Âm thanh của vòi rồng thường là tiếng đùng đùng liên tục, giống như tiếng của một chiếc tàu hỏa sắp đến. Có những trường hợp lốc xoáy tạo ra tiếng ồn mạnh, giống như tiếng của một thác nước đổ hay tiếng mở cửa kính ô tô khi xe chạy với tốc độ cao.
Khi quan sát từ xa, vòi rồng có thể hiển thị màu đen hoặc trắng, tùy thuộc vào những vật thể mà nó cuốn theo. Khi lốc xoáy xuất hiện trên đại dương, nó tạo ra vòi rồng, thường hút bụi nước lên cao và tạo thành các cây nước (waterspouts) nặng hàng chục tấn.
Nguyên nhân hình thành lốc xoáy là gì?
Hình lốc xoáy có hình dạng đa dạng như ống hút, hình phễu hoặc xoáy, hình thành một cách phức tạp. Những cơn giông mạnh thường là nguồn gốc phát triển chính của lốc xoáy. Điều này thường xảy ra từ ổ giông mạnh mẽ, là nơi mà lốc xoáy có thể xuất hiện. Nếu có cơn giông mạnh, khả năng xuất hiện gió xoáy là rất cao. Lốc xoáy cũng có thể xuất phát từ các dải gió giật mạnh hoặc từ các cơn bão.
Tuy nhiên, đa số lốc xoáy được hình thành từ mây giông, đặc biệt là từ mây giông tích điện. Các đám mây này có thể kéo dài trong vài giờ, xoáy tròn trong một khu vực có đường kính từ 10 đến 16 km, di chuyển hàng trăm dặm và tạo ra nhiều ống hút khổng lồ. Nguồn gốc của chúng thường xuất phát từ khu vực có khí hậu có luồng khí nóng đi lên và luồng khí lạnh đi xuống.
Nguyên nhân hình thành lốc xoáy là gì? Quá trình hình thành lốc xoáy nhỏ bắt đầu với tương tác giữa cơn giông đi lên và gió. Sự tương tác này làm cho tầng khí nóng ở dưới chuyển động lên trên và xoay tròn trong không trung. Tiếp theo, dòng khí lạnh di chuyển xuống mặt đất ở phía bên kia của cơn giông, tạo ra sự phát triển của lốc xoáy vòi rồng. Tốc độ của dòng khí đi xuống có thể lên đến hơn 160 km/h, tạo nên hiện tượng lốc xoáy mạnh mẽ và nguy hiểm.
Thời gian kéo dài của một trận lốc xoáy
Lốc xoáy có khả năng kéo dài từ vài giây đến hơn 1 giờ. Đến nay, không có thông tin cụ thể về trận lốc xoáy kéo dài nhất trong lịch sử, do có quá nhiều cơn lốc xoáy điện đã xảy ra từ giữa những năm nửa đầu thế kỷ 20 đã được ghi nhận. Hầu hết các trận lốc xoáy nhỏ chỉ kéo dài trong khoảng thời gian ngắn, thường không vượt quá 10 phút.
Âm thanh của lốc xoáy là gì?
Âm thanh của gió xoáy thường thay đổi tùy thuộc vào nhiều yếu tố như mục tiêu tấn công, quy mô của lốc xoáy, và cường độ của nó. Thông thường, âm thanh lốc xoáy được mô tả như một tiếng đùng đùng liên tục, giống như âm thanh của một tàu hỏa sắp đến.
Có thời điểm, lốc xoáy có thể tạo ra âm thanh ồn ào, giống như tiếng thác nước mạnh hoặc tiếng ồn mở cửa kính ô tô khi xe chạy với tốc độ cao. Điều này phụ thuộc vào các yếu tố cụ thể của mỗi trận lốc xoáy và môi trường nó tác động.
Cấp độ và mức độ tàn phá của lốc xoáy là gì?
Theo đó, cấp độ EF5 là khi một cơn lốc xoáy có tốc độ gió từ 419 đến 512 km/h, mang theo sức hủy diệt không thể tưởng. Nó có khả năng thổi bay những ngôi nhà được xây dựng vững chắc, nhổ cây từ gốc và cuốn bay ô tô theo cách khó tin.
Trong quá trình mô phỏng, các nhà khoa học đã tái tạo các điều kiện dẫn đến các sự kiện tàn khốc bằng phương pháp sử dụng dữ liệu quan sát thực tế. Cấp độ EF5 được đặc trưng khi tốc độ gió của lốc xoáy đạt từ 419 đến 512 km/h.
Trên thế giới, Mỹ là nước chịu rất nhiều trận lốc xoáy với trung bình khoảng 800 cơn mỗi năm, gây ra nhiều thiệt hại và mất mát về người và tài sản. Australia đứng ở vị trí thứ hai về số lượng trận lốc xoáy vòi rồng, tiếp theo là Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Anh và Đức.
Hậu quả đau lòng trong lịch sử do lốc xoáy gây ra
Trận lốc vòi rồng kinh hoàng nhất ở Hoa Kỳ xảy ra vào ngày 18 tháng 3 năm 1925, khi cùng một lúc có đến 7 vòi rồng xuất hiện ở 3 bang Illinois, Missouri, Indiana, làm mất đi sinh mạng của 740 người và tàn phá nhiều cơ sở hạ tầng. Một sự kiện lốc xoáy đáng chú ý khác diễn ra vào ngày 3 tháng 4 năm 1974, với tập hợp 148 cơn lốc xoáy nhỏ, làm chết 315 người từ bắc Alabama đến bang Ohio.
Các thảm họa vòi rồng khác cũng để lại những dấu vết đau lòng trong lịch sử:
- Ngày 12 tháng 6 năm 1899, tại Quận St. Croix, Wisconsin, Hoa Kỳ, 117 người thiệt mạng.
- Ngày 5 tháng 4 năm 1936, tại Tupelo, Mississippi, Hoa Kỳ, 216 người mất mạng.
- Ngày 9 tháng 4 năm 1947, tại Woodward, Oklahoma, Hoa Kỳ, 181 người mất mạng.
- Ngày 8 tháng 6 năm 1953, tại Flint, Michigan, Hoa Kỳ, 115 người thiệt mạng.
- Ngày 22 tháng 4 năm 2011, tại Joplin, Missouri, Hoa Kỳ, 138 người mất mạng.
- Ngày 2 tháng 11 năm 2017, tại Phú Yên, Việt Nam, 11 người thiệt mạng và 10 người mất tích, hàng trăm tàu đánh cá bị sóng gió đánh chìm và xô đập hư.
Cách phòng tránh lốc xoáy là gì?
Đối mặt với lốc xoáy, đặc biệt là khi chúng có tốc độ lớn, việc phòng tránh trở nên vô cùng khó khăn. Trong thời kỳ diễn ra vòi rồng, người dân cần ngay lập tức tìm kiếm nơi trú ẩn an toàn, như tầng hầm hoặc các khu vực kín đáo bên trong toà nhà như phòng họp, phòng tắm…
Quan trọng là tuyệt đối không nên trú ẩn trong xe hơi hoặc nhà di động, vì chúng có thể bị thổi bay bất cứ lúc nào. Hạn chế ở trong những tòa nhà lớn có mái rộng, như thính phòng, hay siêu thị, vì đây là những nơi dễ bị sụp đổ trong trường hợp khẩn cấp. Nếu bạn đang ở ngoài đường, nên tìm một cái rãnh hay mương sâu và đảm bảo che đầu cẩn thận để tránh bị thương tổn bởi vật thể rơi từ trên cao.
Với sức mạnh tàn phá không lường trước được, lốc xoáy làm thay đổi địa hình, phá hủy cơ sở hạ tầng, và gây ra nhiều mất mát về người và tài sản. Vì vậy, Dự báo thời tiết hy vọng qua bài viết này, các bạn có thể hiểu thêm lốc xoáy là gì để đưa ra những cách phòng tránh an toàn cho bản thân và những người xung quanh. Đừng quên đón đọc những thông tin mới nhất trên website dubaothoitiet.vn.
